Azido-basiko orekaren garrantzia

Gai honen garrantziaren berri Iparraldeko lagun espondilitisdun batek eman zidan. Jean Seignalet immunologo famatua ezagutzeko zoria izan zuen adiskide honek -almidoirik gabeko dieta egiten du nik bezala berak ere- esan izan dit bera sintoma oso nabarmenez ohartzen dela noiz daukan gorputza azidifikatuta. Adibidez: janari azidatzaileak hartzen baditu -batik bat haragi gorriak, barrukiak, gibela, arrautzak, eta abar- honek hortz eta entzietako minberatasuna eragiten dio. Berak bi informazio iturri erakutsi zizkidan:
- Jean Seignaleten "Alimentation, la Troisième Medécine" (La Alimentación, la Tercera Medicina) liburuan Lagarde doktoreak idatzitako "La Micronutrición" atala.
- Christopher Vasey-ren "La importancia del equilibrio ácido-básico" (gaztelaniaz Edaf-ek argitaratua eta frantsesez "L'Equilibre Acido-Basique" izena daramana).

Gure gorputzarengan azido-basiko orekak daukan garrantzia lotuta dago mikroelikagaiak ugari eta asimilatzeko moduan eskuratzeko gure organismoak daukan beharrarekin. Honakoak dira mikroelikagaiak: oligoelementuak, mineralak, aminoazido esentzialak eta gantz azido poliinsaturatuak. Mikroelikagai horietako batzuk edo asko faltan izatea gaixotasun askorekin lotuta dago.

Gure soinean mikroelikagai horiek barneratzeko lana egiteko 15.000 entzima ezberdin daude. Gutako bakoitzak -genetikaz- entzima kapital bana dakargu, handiagoa edo murritzagoa norberaren arabera, eta kapital hori aldatzen joango zaigu gure bizikeraren edo kanpotik jasoko ditugun erasoen arabera. Urritasun, gehiegikeria edo kanpoko eraso bakoitza, gure entzima-kapitalean ageriko da. Baina entzimak bezala mikroelikagaiak ere hain ugariak direnez, pertsona bakoitzari gorabehera ezberdinak egokitzen zaizkio: egoera ezberdin horiei jakitunek gaztelaniaz "terreno" deitzen diete eta frantsesez "terrain"; euskaraz "zoruak" deituko diegu. Hauek dira "zoru" nagusiak:
- gantz azido poliinsaturatu gutxiegiko zorua.
- zoru hipoglizemikoa.
- zoru neurodistonikoa (lotuta dago estresarekin, neke handiarekin, nerbioen akidurarekin...).
- zoru baso-kolitikoa (hesteetako florarekin lotua).
- zoru intoxikazioduna (metal astunengatik, kutsaduragatik, hortzetako protesiengatik...).
- zoru degenerazioduna.
- zoru azidoa.

Hemen zoru azidoaren gorabeherak aztertuko ditugu. Hasteko, azidotasuna (edo alkalino edo basikotasuna) pH indizearekin lotuta dago. pH indizeak adierazten du materia batek hidrogeno ioiak askatzeko daukan gaitasuna. Horrela, pH neutroa 7-an ipintzen badugu, azido erabatekoa 0 izango litzateke eta erabateko alkalinoa 14. Gure odolaren pH egokia 7,4 dela esaten da, pH alkalino samarra. Baina arazoa honetan daukagu: gure soina osasuntsu egongo bada barnean ditugun likidoen pHak (odolarena, linfarena...) 7,36 eta 7,42 artean egon behar du.

Gai honetan nozitzen ditugun arazoak ia beti azidifikazio handiegiarekin daukate zerikusia. Ondoko arrazoietakoren bat edo batzuengatik gertatu ohi da:
- gure janarien bidez azido gehiegi barneratzea.
- bitamina eta oligoelementu gutxiegi hartzeagatik azido horiek gaizki neutralizatzea.
- nekea.
- estresa.
- geldi-egoneko bizimoduagatik gure ehunak gutxiegi oxigenoztatzea.

Gure soinak azidifikatze eraso bati aurre egiteko delako tanpoi sistema batzuk dauzka. Tanpoi sistema horiek erregela honen arabera egiten dute lan: azido 1 + base 1 = gatz neutro 1. Tanpoi sistema hauen artean mineralek garrantzia berezia dute. Badira mineral azidoak (sufrea, fosforoa, kloroa, fluorra, iodoa, silizea...) eta badira alkalinoak (kaltzioa, sodioa, potasioa, magnesioa, kobrea, burnia, manganesoa...). Gure gorputzak mineral alkalino hauek erabiliko ditu bere azidifikazioa neutralizatzeko.

Gorputzaren azidoaren erregulazioa %90ean birikek burutzen dute, mota askotako azidoak azido karboniko bihurtuta kanporatzen ditu-eta arnasean. Horra zergatik den hain garrantzizkoa ariketa fisikoa alor honetan; oinezko ibilaldi luze baten ondoren gure pixaren pHa alkalinoagoa izango da aurretik egindakoarena baino. Azidotasuna ahultzeko beste sistema giltzurrunei lotua dago, pixaren bidez. Hirugarren bidea -mugatuagoa- larruazalarena da; aski da ikustea nola azidotasun gehiegizkoagatik batzuetan dermatosia sortzen den.

Gure organismoa egon daiteke azidotuta arrazoiotakoren batengatik:
- edo elikadura azidogarriegia delako.
- edo gorago aipatu ditugun zoru horietakoren batean -edo batzuetan- zerbait oker dagoelako: estresa (honekin lotuta daude nekea, gaixotasun kroniko bat, eta abar); metabolizatze arazoak bitaminak edo oligoelementuak falta ditugulako edo ariketa fisiko gutxiegi egiteagatik; hesteetako arazoak hartzitze edo usteltze kontuengatik; edo giltzurrunetako arazoengatik.

Ehunetako azidotasunak ondorio garrantzizkoak ditu hezur eta giltzaduretako gaixotasunak ditugunontzako: gure soinak bere pHa normaldu nahian hezurretatik kaltzio fosfatoa ateratzen hasten da, kaltzio hau urtu eta odolera pasako da, hidrogeno ioi gehiegizkoak harrapatu nahian. (Gure baserritarrek gisa berean erabiltzen zuten karea, soroetako lurraren azidotasuna hiltzeko). Azidosia kronikoa denean hezurren erreserbak ahitu eta desmineralizazio gogor bat nozituko dugu. Emakumeek menopausiatik aurrera jasaten dituzten kaltziogabetze arazoak sistema honen arabera gertatzen dira. Mineralen agortze prozesuan gertatuko dira hortzetako txantxarrak, hezur eta giltzaduretako minak, osteoporosia, ile eta atzazalen ahultzea...

Christopher Vaseyk aipatu dugun liburuan azidosiak eragindako kalteen zerrenda hau eskaintzen du, arazo hau ote daramagun zalantzan gaudenoi argigarri gerta dakigukeena:
- kemenik eza kronikoa.
- neke eta eta hotza.
- indarberritzeko zailtasuna.
- depresiorako joera.
- entzia hantu eta minberak.
- hortzak hotzari, beroari eta azidoari sentiberak.
- txantxarrak eta hortzen higadurak.
- ile ahulak, ilea galtzea.
- larruazal idortu edo arraildua, ekzema lehorrak.
- azazkal ahulak, hauskorrak, erraz doblatu, urratu edo orbaintzen direnak.
- giharretako karranpak edo espasmoak.
- giltzaduretako minak.
- ziatikak.
- oinazearekiko minberatasun handia.
- infekzioak erraz harrapatzea.

Soinaren azidotzeak are okerragotzen du iadanik hondatuta daukagun gure hestearen hiper-permeabilitatea ere. Ondorioz, gure soina errazago kaltetu dezakete bai mikrobioek -infekzioak eraginez- eta bai mikrobio horien peptido eta eratorriek; alegia, espondilitisa bezalako immunitate erreakzioak eragiten dituztenek.

Nola jakin dezakegu azidosi handi bat daukagula? Modu bat goizeko isuri edo pixaren pHa neurtzea da -baina bigarrenarena, ez lehenbizikoarena- eta bazkaldu eta afaldu aurrekoak ere bai. Vaseyk bigarren modu bat ere proposatzen du: ikusi ea gure giharrek min hartzen duten zanpatutakoan; test hau trapezioetan, eskalenoetan, kuadrizepsetan eta psoasean egin behar da. Nire ustean, gorago aipatu ditugun arazoetakoren bat nozitzen baldin badugu, azidosi bat daukagula pentsa dezakegu eta hipotesi horren gainean konponbideak bilatzen hasi; hiru alorrotan:
- gure dietan zorrotzago jokatu.
- soinaren oxigenoztatzea hobetu (ariketa fisikoa).
- azidotasun urriko osagarri mineralak hartu: lehengai naturaletatik ateratako kaltzio karbonato edo zitratoak, magnesioa, potasioa, eta abar, aldi berean B taldeko bitaminak ere izango dituztenak. Niri dagokidanez, erlearen polenak atal hau ondo asetzen didala uste dut.

Dietari dagokionean, janari bakoitzak azido-basiko orekan zein eragin daukan ezagutu behar da. Janariak honetan hiru motatakoak izan daitezke: alkalinotzaileak, azidoak edo azidotzaileak. Bestalde, norberak bere burua ezagutu behar du, bakoitzak ezberdina dugulako azidoak metabolizatzeko ahalmena; batzuek azidoak errazago asimilatzen dituzte eta beste batzuek nekezago.

Janari batzuk azidotzaileak baldin badira eta beste batzuk alkalinotzaileak, pertsona guztientzako dira horrela. Aldiz, elikagai azidoen atalean sartzen direnek, osagarri azidoak eduki arren, eragin azidotzailea ez die egingo metabolismoan ahuleziaren bat dutenei baizik; metabolismoa "osasuntsu" daukatenek janari azido horiek ondorio alkalinoa eta mineraleztatzailea eragingo die.

1.- Janari AZIDOTZAILEAK
Azidotzaileak dira ez azidoak dauzkatelako baizik eta irentsitakoak azidoak sortuko dituztelako. Vaseyk hauek zerrendatu ditu:
- haragiak, hegaztiak, txerrikiak, haragi-zukuak, arrainak.
- arrautzak.
- gaztak (zaharrago eta azidoago).
- gazura asko daramaten esnekiak: jogurta, mami edo gatzatua, gazta freskoa, kefirra, eta abar.
- animalien barrukiak (giltzurrunak, gibela, eta abar).
- olio bejetalak, batik bat kakahuetezkoa eta olio birfinduak.
- laboreak, integralak bezala besteak: garia, garagarra... eta artatxikia batez ere.
- ogia, pastak, krispetak eta laborez egindako janariak.
- lekak: kakahuetea, soia, babarruna, baba, eta abar.
- azukre birfindua eta zuria.
- gozo gauzak: siropeak, pastizak, txokolatea, bonboiak, konfitura eta erreximentak, eta abar.
- edari industrial azukredunak: limonadak eta kolaz egindakoak.

a) Haragi eta arrainak. Esnea eta gazta hein txikian dira azidogarri, baina proteinak animalien ehun eta haragitakoak direnean (okela, barrukiak, arrautzak, arraina) proteinok azido fosforikoa eta sulfurikoa eta purinak dauzkate. Hiruotatik, lehen biak azidoak dira eta purina berez alkalinoa da baina gizakiak eliminatzen duenean azido oso toxikoak sortzen ditu, tartean azido urikoa. Ondorioz, animalien okela jateak beti sortzen ditu azidoak. Honetan gizakiok animalia haragijaleetatik ezberdinak gara. Hauek urikasa izeneko enzima baten jabe dira, eta horren bidez azido urikoa %98an desegin dezakete. Baina gizakiok enzima hori ez daukagunez, guretzako azido urikoak arazo gehiago dakar. Bestalde, purinak haragitik at aurki ditzakegu leketan (100 gramo soiak 200 gramo txerri haragik adina purina darama), kafean, dutian eta kakaoan. Horregatik ipini ditu Vaseyk janari azidotzaileen zerrendan.

b) Gantzak. Gure soinak lanak ditu asimilatzen gantz azido aseak, bai animalietatikoak (koipea, seboa, okela eta arrain koipetsua) eta bai landareetatikoak (margarina, gurin bejetal hidrojenotuak, olio birfinduak). Kakahuete edo araxidaren olioa da azidotzaileena. Aldiz, hotzean lehen presioz ateratako olio garbiak oparoak dira gantz azido asegabeetan eta ondorioz ez dira azidotzaileak.

c) Laboreak. Horien jateak beti sortzen ditu azidoak eta ondorioz azidotzaileak dira bai birfinduak direnean eta bai integralak direnean.

2.- Janari AZIDOAK
Hartzen dituen pertsonaren arabera, bere eragina azidotzailea gerta daiteke edo alkalinotzailea. Hona elikagai azidoen zerrenda:
- esne gazura ordu batzuk pasatakoan (jogurta, mamia, kefirra, gutxi xukatutako gazta freskoa).
- umotu gabeko fruituak (zenbat eta berdeago, azidoago).
- fruitu garratzak: fruitu txikiak (andere-mahatsak, mugurdiak...), zitrikoak (arabi sagar edo pomeloak, laranjak...), sagar klase batzuk, gereziak, okaranak, arbeletxeko edo abrikotak...
- barazki azidoak: tomatea, arabarba, uztao handia, berroa...
- fruitu zukuak, zitrikoen zukuak.
- eztia.
- ozpina.

(Nire aldetik, zerbait esan behar dut eztiari buruz: apiterapian adituen ustez eztia azidoa izanik ere alkalinizatzaile lana egiten du. Horregatik gomendatzen dute antiazidotzat, hasieran eragin azidotzaile txiki bat daukan arren, gero urdailera iritsitakoan honetan erreakzio alkalinotzailea eragiten duelakoan).

Lau faktore eduki behar dira kontutan norberak azidoak nola metabolizatuko dituen ulertzeko:
a- zenbat jan den elikagai azidoetatik (noski).
b- zein maiztasunez jaten diren (bistakoa hau ere).
c- zein ordutan jan diren. Pertsona batzuek egunaren hasieran ordu batzuk behar dituzte beren barne motorra martxan jarri arte. Horregatik azidoak hobeto sartzen eta metabolizatzen zaizkie eguerditik hasi eta gauera bitartean (nekatu aurretik). Hori dela eta, Vasey gomendatzen die azidoak metabolizatzeko arazoak dituztenei fruituak ez ditzatela goizean jan, eguerditik aurrera jan ditzatela. Aholku burutsua dirudi, askori ohitura zaharrak (goizeko laranja-zukuak eta) pittin bat aldrebestuko dizkien arren.
d- janari azido eta alkalinoen arteko oreka (begibistakoa, hau ere).

3.- Janari ALKALINOTZAILEAK
Janari alkalinotzaileak denontzat dira alkalinotzaile. Hori dela eta, ondoko janariek lehentasun bat behar dute gure otorduetan:
- patatak.
- barazki berdeak, gordinik bezala egosita: letxu, leka, zerba, aza, eta beste.
- barazki gorriak: azenario edo pastanagrea, erremolatxa edo beterraba, eta abar (tomatea izan ezik).
- esnea, esne-hautsa, esne-gaina.
- gazuratik egindako gazur-hautsa.
- planato edo banana (fruitu alkalinotzaile bakarra).
- almendra eta Brasilgo intxaurra.
- gaztaina.
- fruitu idorrak bere neurrian janda (arbeletxeko edo abrikota salbu).
- ur mineral alkalinoa.
- almendrazko purez egindako esnea (almendra-esnea).

Bukatzeko, gure azido-basiko oreka berreskuratzeko aholkuak eman dira gorago baina gogoraraziko ditugu: dieta xuxendu, ariketa fisikoa egin, ur asko edan eliminazioa hobetzeko eta behar izanez gero gehigarri alkalinotzaile edo mineraleztatzaile bat hartu.

Ohar pare bat almidoirik gabeko dietan ari garenon espondilitikoontzako:
1.- Daramagun errejimena berez da alkalinotzailea eta alde horretatik ere mesedegarria da.
2.- Gure dietan are gehiago findu behar izanez gero, jakin behar da tarte gutxiago daukagula horretarako: askotan gomendatzen diren gaztainak eta patatak almidoi asko daukate.
3.- Mineralak berreskuratu eta soina alkalinotzeko gehigarriak ere ondo aztertu behar ditugu, arrazoi beragatik. Badira, adibidez, gehigarri oso interesgarriak baina maltodextrina daukatenak, almidoi eraldatu bat. Aldiz, alkalinotzaile eta mineraleztatzaile famatu bat garagar edo gari landare berri berdeen zukua da, eta oso lan ona egiten du gugan.